Οι αρουραίοι
με τα σπρέι

«Όταν είναι να πάμε να βάψουμε, δεν το ξέρει κανένας άλλος εκτός από μας. Δε μιλάμε ούτε απ' το τηλέφωνο. Δίνουμε ραντεβού σ' ένα άσχετο μέρος και μετά περπατάμε. Μέχρι να μπεις στο Μετρό υποψιάζεσαι ακόμα και τη σκιά σου». 

Το παιδί που κάθεται απέναντί μας και μιλάει είναι 20 χρονών και τον λένε Painter –αυτό είναι το ψευδώνυμο με το οποίο υπογράφει. Το πραγματικό του όνομα το αγνοούμε, δε μας ενδιαφέρει. Και τη φάτσα του, αν μας ρωτήσει κανείς, δεν τη συγκρατήσαμε… Είναι ευγενικός, μιλάει ήρεμα, χαμογελάει. Δύσκολα τον φαντάζεσαι κουκουλοφόρο να προχωράει μέσα στις σήραγγες του Μετρό, τρεις η ώρα το βράδυ, μ' ένα σπρέι στο χέρι.

Πώς νιώθεις όταν είσαι μέσα σε μια σήραγγα;
Τέλεια. Καταρχήν ακούς και την αναπνοή σου εκεί μέσα, ακούς τα πάντα.
Έχεις μπει πολλές φορές;
Ξέρω 'γω… Καμιά 30αριά.
Πόσα crew (ομάδες) κάνουν γκράφιτι στο Μετρό;
Τώρα πλέον έχουμε μείνει κυρίως οι Frogs και οι Fix. Υπάρχουν και άλλα crew (οι S-Kids, οι TBD, οι UDK και άλλοι) που μπαίνουν πιο αραιά.
Πότε μπήκες πρώτη φορά;
Το 2003. Δεν ξέραμε τίποτα. Μπήκαμε χεσμένοι, βάψαμε κανα μισάωρο τα βαγόνια και βγήκαμε κυριλέ. Ήταν ωραία εποχή, πιο χαλαρά τα πράγματα.
Από πού μπαίνετε;
Εξαρτάται. Υπάρχουν πολλές καβάντζες… 
(σ.σ. Καβάντζες στη γλώσσα των γκραφιτάδων είναι τα περάσματα.

Κάθε crew κρατάει τις καβάντζες του μυστικές. Εμείς μετά από έρευνα που κάναμε, μιλώντας με πολλά crew, μάθαμε ότι οι καβάντζες μπορεί να είναι αεραγωγοί, έξοδοι κινδύνου, εργοτάξια, πόρτες προσωπικού, συντήρησης που μπαίνουν οι εργάτες. Γι' αυτό και συχνά τα crew μπαίνουν φορώντας τις φωσφοριζέ φόρμες των εργατών. Έχουν πάντα μαζί τους φωτογραφική μηχανή ή κάμερα. Στον γκραφιτόκοσμο κυκλοφορούν dvd με τις περιπέτειές τους!).
Μπαίνετε πάντα νύχτα, όταν δε λειτουργεί το Μετρό;
Ναι, σχεδόν πάντα… Κοίτα, είναι λίγο άγρια τα πράγματα. Αν σε πιάσουν, θα μπεις φυλακή το λιγότερο 4 χρόνια για «διακεκριμένη φθορά ξένης ιδιοκτησίας». Εξαρτάται απ' τον δικηγόρο σου και τον δικηγόρο που θα βάλει το Μετρό. Το Μετρό έχει αρχείο. Ο,τι τρένο βάφεται το βγάζουν φωτογραφία και βίντεο.
Πού το ξέρεις;
Το ξέρω…
Έχετε πληροφορίες από insider;
Κάπως έτσι… Μας έχουν κάνει φάκελο κανονικό. Αν ποτέ μας δέσουν (σ.σ. μας πιάσουν) και αποδείξουν ότι εγώ είμαι ο Painter απ' τους Frogs θα μου φορτώσουν ένα κάρο φωτογραφίες. Θα πουν ότι «αυτά τα τρένα που έβαψες αποσύρθηκαν αμέσως, άρα δεν κόψαμε εισιτήρια, άρα φέραμε άλλο τρένο, άρα ο οδηγός έκανε επιπλέον δρομολόγιο, άρα μπλα μπλα μπλα…».
Τώρα πόσο συχνά μπαίνετε;
Εξαρτάται, μπορεί να κάνουμε και μήνες. Το θέμα είναι να μην το περιμένουν.
Με τους Ολυμπιακούς δυσκολέψανε τα πράγματα;
Ναι. 

Δεν κάνατε καθόλου στους Ολυμπιακούς;
Πώς δεν κάναμε! Τα χειρότερα τα κάναμε στους Ολυμπιακούς. Είχαμε μπει δυο μέρες πριν την έναρξη. Επίτηδες! Απλά υπήρχαν παντού ασφαλίτες και ήταν γάμησέ τα! Έτσι κι αλλιώς απ' το 2000 και μετά υπάρχουν ασφαλίτες ντυμένοι με πολιτικά που κάνουν βόλτες με τ' αμάξια κοντά στους αεραγωγούς και παρακολουθούν.
Πώς το ξέρετε;
Τους παρακολουθούμε κι εμείς… Και είναι και λογικό να βάζουν ασφαλίτες, γιατί για το Μετρό έχουν πέσει εκατομμύρια ευρώ. Δε θέλουν να εκτίθενται στην κοινή γνώμη. Γι' αυτό και τα Μετρό που βάφουμε μόλις τα ανακαλύψουν, τα αποσύρουν αμέσως. Περνάνε απ' το σταθμό χωρίς να πάρουν κόσμο. Τα βλέπουν μόνο οι πρώτοι επιβάτες στις 5 το πρωί.
(σ.σ. Μια γνωστή ιστορία σε πολλούς γκραφιτάδες είναι η εξής: Ένας γκραφιτάς είχε πάει σ' ένα σταθμό 5 η ώρα το πρωί για να φωτογραφίσει, την ώρα που το αποσύρανε, ένα τρένο που είχε βάψει με το crew του. Και τον βλέπουν οι υπεύθυνοι απ' την κάμερα και πάνε να τον «δέσουν». Αυτός προλαβαίνει να κάψει το φιλμ. Τον πάνε πάνω στο γραφείο για ανάκριση και τους λέει: «Δεν μπορείτε να μου κάνετε τίποτα, το φιλμ έχει καεί. Εγώ όμως, αν βγω σε μια εκπομπή και πω ότι το Μετρό βάφεται τόσο εύκολα ενόψει Ολυμπιακών, θα βγείτε εσείς οι μαλάκες!». Οι υπεύθυνοι τον άφησαν αμέσως).
Πού βρίσκονται τα βαγόνια όταν τα βάφετε;
Σε σταθμούς και σε yards (σ.σ. αμαξοστάσια). Υπάρχουν διάφορα yards κατά μήκος των διαδρομών, τα οποία τα κρατάνε μυστικά. Εμείς τα ξέρουμε όλα. 

Και φυλάσσονται;
Ναι, βέβαια. Συνήθως υπάρχουν δύο φρουροί. Το θέμα είναι να μπεις χωρίς να σε πάρει χαμπάρι κανείς.
Και βάφεις την ώρα που ο σεκιουριτάς κάνει βόλτες;
Ο σεκιουριτάς είναι συνήθως στην αποβάθρα και τα ξύνει. Υπάρχουν όμως κάμερες, υπάρχουν αισθητήρες κίνησης, αισθητήρες θερμότητας… Όσο περνάει ο καιρός σφίγγουν τα πράγματα.
Τους αισθητήρες πώς τους περνάτε;
Δε θέλω να μπω σε λεπτομέρειες. Για τους αισθητήρες κίνησης έχουμε βρει τρόπους. Τώρα όμως έχουν μπει αισθητήρες θερμότητας και δεν μπορείς να κάνεις τίποτα. Μόλις τους πειράξεις, αρχίζει να χτυπάει συναγερμός και σε δέκα λεπτά έχει γεμίσει ο τόπος μπάτσους, ειδικούς φρουρούς, Μετρατζήδες (σ.σ. υπαλλήλους του Μετρό), ηλεκτροσυγκολλητές… Μέσα σε δύο ώρες έχουν βάλει καινούριους αισθητήρες. 
Άρα δε βάφετε πλέον εκεί;
Όχι. Πάμε σε άλλα yards που είναι πιο ήρεμα.
Πες μου μια φορά που κινδυνέψατε να σας πιάσουν.
Ήμασταν 8-9 άτομα, είχαμε μόλις μπει από μια καβάντζα. Η καβάντζα ήταν μια καταπακτή και είχε σκάλα που οδηγούσε οχτώ επίπεδα κάτω, οχτώ ορόφους. Μπαίνει ο τελευταίος από μας, κλείνει την καταπακτή κι αρχίζει να κατεβαίνει. Μες στο σκοτάδι όλα αυτά. Και ξαφνικά ξανανοίγει η καταπακτή και μπαίνει μια μπότα μπάτσου!

Τι είχε γίνει; Μας είχαν πάρει χαμπάρι, είχαν βάλει ένα λοστό και είχαν μισανοίξει την καβάντζα. Ευτυχώς ο δικός μας ήταν έξυπνος, το 'παιξε φοβισμένος και λέει του μπάτσου «Οκ, μας πιάσατε, βγάλε το λοστό για να την ανοίξω τελείως». Και με το που τον βγάζει, ο δικός μας την ξανακλείνει! Και αρχίζουμε εμείς να κατεβαίνουμε γρήγορα κάτω.
Και οι μπάτσοι;
Οι μπάτσοι ξαναβάζουν τον λοστό, αλλά εμείς κερδίσαμε έτσι 20-25 λεπτά. Οι σκάλες δεν είναι εύκολες (έχουν μικρά σκαλοπάτια, στρίβουν δεξιά-αριστερά...), αλλά εμείς τις ξέραμε. Οι μπάτσοι είχαν χεστεί πάνω τους, γιατί πήγαιναν στα τυφλά. Φτάνουμε λοιπόν οχτώ επίπεδα κάτω και αρχίζουμε να πηγαίνουμε προς άλλη έξοδο που έβγαζε σε αεραγωγό. Εκεί έχει μια ναυτική σκάλα, την ανεβαίνουμε σαν τρελοί και φτάνουμε πάνω-πάνω που έχει μια μεταλλική σχάρα που βγαίνει σ' ένα πεζοδρόμιο.
Σαν κι αυτές που είναι δίπλα στους σταθμούς και σε φυσάει από κάτω;
Μπράβο! Αλλά είχε κλειδαριά και λουκέτο ασφαλείας! Κι έτσι εμείς ήμασταν παγιδευμένοι σαν τα ποντίκια. Από πάνω μας να βλέπουμε ουρανό κι από κάτω στη σκάλα να βλέπουμε λίγο φως και να ξέρουμε ότι με το που το φως θα γίνει σκιά, τέλειωσε -έχουν έρθει οι μπάτσοι και μας έχουν δέσει. Και αρχίζει αυτός που ήταν πάνω-πάνω να κοπανάει με τον ώμο του τη σχάρα. Μια, δυο, τρεις φορές… κάποια στιγμή σπάει το γαμημένο το λουκέτο.

Και φύγατε όλοι;
Όχι, ένας δικός μας έμεινε κάτω γιατί ήξερε ότι πάνω υπήρχε λουκέτο ασφαλείας και το 'βρισκε μάταιο ν' ανεβεί. Τι έκανε αυτός; Μες στη σήραγγα βρήκε μια καταπακτή, μπήκε από κάτω, οριζοντιώθηκε και ξανάκλεισε το καπάκι. Οι μπάτσοι περπάτησαν πάνω του! Αυτός περίμενε να φύγουν και βγήκε το πρωί με την πλάτη ξεσκισμένη και μες στα αίματα.
Πάμε τώρα στο βασικό ερώτημα: Γιατί βάφετε; Είναι επιβεβαίωση; Μαγκιά; Ναρκισσισμός;
Είναι όλα αυτά. Το θέμα είναι ότι το γκράφιτι είναι αγνό. Πώς στο σχολείο ένα παιδί κάθεται και βάφει το θρανίο του σαν να λέει «εδώ κάθομαι εγώ»; Και το γκράφιτι αυτό είναι. Θέλεις να περνάς και να βλέπεις «εδώ πέρα είμαι» ή να περνάς και να βλέπεις ότι «ωχ, εδώ ήταν αυτός που τον ξέρω». Είναι δηλαδή απόλυτα αγνό και φυσικό. Για μένα, δεν είναι βανδαλισμός.
Κάτσε ρε Painter! Ο άλλος μπορεί να σου απαντήσει ότι φυσικά και είναι βανδαλισμός, αφού καταστρέφεις μια περιουσία ιδιωτική ή δημόσια.
Γιατί; Εμένα με ρώτησε κανείς αν εγώ θέλω ο τοίχος απέναντί μου να είναι άσπρος κι όχι ροζ; 
Μα δεν είναι δικός σου ο τοίχος! 
Εγώ πιστεύω ότι όλοι οι τοίχοι είναι και δικοί μου. Δηλαδή ότι οι τοίχοι μες στο σπίτι είναι δικοί μου, αλλά οι τοίχοι έξω απ' το σπίτι είναι ολωνών.
Μ' αυτή τη λογική μπορεί ο άλλος να ζωγραφίσει πάνω απ' το δικό σου και να γίνει χαμός!

Γαμώ θα είναι! Το θέμα είναι να κάνεις μια κίνηση για ν' αλλάξεις αυτό που δε σου αρέσει. Να αντιδράσεις. Και να αντιδράσεις όχι σπάζοντας, αλλά ζωγραφίζοντας.
Στο τρένο, όμως, για να ζωγραφίσεις σπας τα λουκέτα, τις κάμερες, τους συναγερμούς.
Αυτό είναι αναγκαίο κακό. Αλλά μ' αρέσει που είναι παράνομο. Ανεβαίνει η αδρεναλίνη. Είναι σαν να τους βγάζεις τη γλώσσα, ότι δηλαδή «μάγκες, όσα μέτρα ασφαλείας και να πάρετε, εγώ θα μπω και θα κάνω γκράφιτι»… 
Πιστεύεις ειλικρινά ότι αν θέλουν δεν μπορούν να σας πιάσουν; Εδώ παρακολουθούν τον Καραμανλή!
Κοίτα, βασικά άμα θέλουν μας πιάνουν. Απλά μπορεί καμιά φορά να μη δίνουν και τόση σημασία, γιατί εντάξει... χρώματα βάζουμε, όχι βόμβες! ...Θυμάμαι, βάφαμε μια μέρα σε μια πεζοδιάβαση στη Συγγρού κι έρχεται ένας

παππούς –πρέπει να 'ταν 70 χρονών- και μας κοιτάει και λέει: «Ρε παιδιά, γιατί το κάνετε αυτό;». Και του κάνει ο φίλος μου: «Εγώ μένω εδώ κοντά. Απ' το να βλέπω ταμπέλες με διαφημίσεις, προτιμώ να βλέπω μια ζωγραφιά». Και το κατάλαβε αυτό ο παππούς. Το γκράφιτι είναι ακριβώς αυτή η συζήτηση.
Έχεις μέσα σου θυμό;
Έχω. 
Γιατί;
Γιατί βλέπω. Γιατί από μικρό παιδί θέλουν να μου βάλουν μες στο κεφάλι ότι όλη μου η ζωή είναι να μαζέψω λεφτά, να πάρω ένα καλό αυτοκίνητο και να πολεμήσω για την πατρίδα. Δεν τα πιστεύω εγώ αυτά. 
Μπορείς να μου πεις ένα-δυο συγκεκριμένα πράγματα που σε θύμωσαν πολύ; 
Είχαμε πάει να βάψουμε έναν ΟΣΕ και είχαμε κατεβάσει το full-face (σ.σ. την κουκούλα).

Και ξαφνικά σκάνε δυο καβλόμπατσοι, βγάζουν όπλα και λένε «Ακίνητοι!». Εμείς, τι ακίνητοι, το βάζουμε στα πόδια. Και αμέσως ακούμε ένα μπαμ, δύο μπαμ… 
Σας πυροβολούσαν;
Ναι, οι πούστηδες! Ήταν ξέρεις οι πιτσιρικάδες οι μπάτσοι που το 'χουν δει «θα σώσουμε τον κόσμο» και καλά.
Μήπως ρίξανε για εκφοβισμό;
Τι εκφοβισμό; Για λίγο δε με πέτυχαν.
Είχαν δει ότι κάνετε γκράφιτι;
Μα σ' αυτή την αλάνα το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι γκράφιτι. Τράπεζα θα ληστέψεις; Ήταν γνωστό σημείο για γκράφιτι.
Στο Μετρό μπαίνεις ποτέ σαν επιβάτης;
Συνέχεια! Και μάλιστα όταν είχα μηχανάκι –έχω τρακάρει τώρα- στενοχωριόμουν που δεν έμπαινα. Εγώ το αγαπώ το Μετρό.

THE END